DỊP TẾT CHÚ Ý PHÒNG NGỪA LIỆT VII NGOẠI BIÊN DO LẠNH

Mỗi năm, trong khi mọi người đang vui vẻ dịp Tết lúc giao thừa hay chơi xuân mùng một, mùng hai, thì tại Viện Y dược học dân tộc, các bác sĩ và điều dưỡng trực phòng khám lại đang chờ một đối tượng người bệnh đến khám và điều trị tại Viện: người bệnh Liệt VII ngoại biên. Do thời tiết, cách sinh hoạt dịp Tết dễ gây bệnh, nhiều phòng khám Y học cổ truyền lại nghỉ dịp Tết, đồng thời đây là bệnh gây sợ hãi làm người bệnh vừa mắc là đi khám ngay, dẫn tới số lượng người bệnh tăng đột biến vào những ngày Tết. Vậy đây là bệnh lý gì, tại sao lại hay mắc vào dịp Tết, cách phòng ngừa và điều trị như thế nào?

0
157

1/ Dây thần kinh VII là dây thần kinh gì?
Dây Thần kinh số VII là một trong 12 đôi dây thần kinh sọ, bắt nguồn từ trong não, do chi phối phần lớn vận động vùng mặt nên còn gọi là thần kinh mặt. Đường đi của dây thần kinh mặt có thể chia thành ba đoạn:
– Phần trong sọ: Khi tổn thương đoạn trong sọ gây liệt mặt ngoại vi, khô mắt, giảm thính lực, mất cảm giác 1/3 trước lưỡi và khô miệng cùng bên tổn thương
– Phần trong xương đá: do có phân nhánh ở hạnh gới nên trước hạch gối thì người bệnh bị khô mắt, sau hạch gối thì chỉ thuần túy liệt mặt, không không khô mắt, không giảm thính lực, không mất cảm giác 1/3 trước lưỡi và không khô miệng.
– Đoạn ngoài xương đá (đoạn ngoài sọ): chỉ thuần túy liệt mặt.

Hình 1: Đường đi của dây thần kimh mặt và triệu chứng liệt mặt

2/ Nguyên nhân liệt VII ngoại biên là gì?
Nguyên nhân gây bệnh rất đa dạng:
– Do bị nhiễm lạnh đột ngột, trúng gió;
– Mắc các bệnh hô hấp trên như viêm tai – mũi – họng mà không được điều trị;
– Có bệnh lý ở nền sọ;
– U của hệ thần kinh trung ương;
– U dây thần kinh thính giác;
– Bị chấn thương ở xương chũm, vùng thái dương,…
– Bệnh huyết áp;
– Đái tháo đường;
– Xơ vữa động mạch…
3/ Đối tượng nào có nguy cơ cao với bệnh liệt dây thần kinh số 7?
– Người mang thai;
– Người có hệ miễn dịch bị suy giảm và sức khỏe yếu;
– Hay uống rượu bia;
– Thường xuyên trải qua tình trạng căng thẳng, thức khuya;
– Người có tiền sử với bệnh xơ vữa động mạch, huyết áp;
– Những người hay phải đi sớm về khuya, làm việc ban đêm trong môi trường tiếp xúc với gió lạnh…
4/ Triệu chứng Liệt VII ngoại biên là gì?
Triệu chứng đau sau tai thường xuất hiện trước liệt mặt. Liệt mặt thường là liệt hoàn toàn, tiến triển trong vòng vài giờ và thường tối đa trong vòng 48 đến 72 giờ.
Liệt cơ vùng mặt biểu hiện là mờ nếp nhăn trán, mất rãnh mũi má, lệch nhân trung, méo miệng, mắt bên liệt nhắm không kín, nhãn cầu vận động lên trên và ra ngoài.
Nếu vị trí tổn thương ở trong sọ có thể triệu chứng kèm theo như: chảy nước mắt, khô mắt, giảm vị giác, giảm tiết nước bọt, giảm thính lực, nghe vang đau, cảm giác đau sau tai.
Liệt dây thần kinh VII ngoại biên làm mất chức năng thần kinh trên khuôn mặt do đó làm ảnh hưởng đến hình ảnh, khả năng giao tiếp và thể hiện cảm xúc, tâm lý của người bệnh.

Hình 2: Triệu chứng Liệt dây thần kinh VII ngoại vi

5/ Chẩn đoán Liệt VII ngoại biên như thế nào?
Liệt dây 7 được chẩn đoán dựa trên đánh giá lâm sàng. Không có xét nghiệm chẩn đoán đặc hiệu.
Liệt thần kinh mặt có thể được chẩn đoán phân biệt được với tổn thương thần kinh mặt trung ương (do đột quỵ hoặc khối u), gây liệt chủ yếu ở vùng mặt dưới, trừ cơ trán và bệnh nhân có thể nhăn trán; ngoài ra, bệnh nhân có tổn thương trung ương thường có thể nhăn trán và nhắm kín mắt.
6/ Điều trị Liệt VII ngoại biên như thế nào?
Phần lớn người bệnh được điều trị nội khoa:
– Bảo vệ giác mạc: Duy trì độ ẩm giác mạc bằng nước mắt tự nhiên, nước muối sinh lý, và sử dụng liên tục băng keo hoặc tấm che nhằm che phủ mắt, đặc biệt là khi đi ngủ.
– Châm cứu với các hình thức châm (hào châm, ôn châm, điện châm, thủy châm), cứu, cấy chỉ.
– Xoa bóp bấm huyệt, và các bài tập các cơ của mặt tạo điều kiện giữ trương lực cơ và phân bố mạch để chống teo cơ.
– Tại Viện Y dược học dân tộc đã thực hiện nghiên cứu chích lễ trên hai nhóm người bệnh liệt VII, một nhóm dùng châm cứu và một nhóm dùng châm cứu kết hợp một lần chích lể cho thấy cả hai nhóm đều có hiệu quả cao, đặc biệt khi kết hợp chích lể cải thiện triệu chứng nhanh hơn, thậm chí ngay sau khi chích lể xong đã cải thiện ngay triệu chứng tê, bì, nặng vùng mặt.

Hình 3: Châm cứu cho người bệnh liệt VII ngoại biên tại Viện Y dược học dân tộc
Hình 4: Châm cứu cho người bệnh liệt VII ngoại biên tại Viện Y dược học dân tộc

7/ Cách tự chăm sóc liệt mặt ngoại biên?
Ngay khi phát hiện ra bệnh, cần kiên trì thực hiện các bài tập phục hồi chức năng cơ vùng mặt và các biện pháp chăm sóc thường xuyên:
Giữ ấm vùng mặt khi đi ra ngoài
Giữ vệ sinh mắt: dùng chất làm trơn, nước mắt nhân tạo, nước muối sinh lý…để tránh khô mắt và hạn chế bội nhiễm mắt do mi mắt không nhắm kín, mang kính khi đi ra ngoài, băng mắt khi ngủ.
Vệ sinh răng miệng: đặc biệt người cao tuổi và trẻ em, do liệt các cơ vùng mặt gây ứ đọng thức ăn khi ăn nhai, thao tác súc miệng bị chảy ra ngoài…nên dễ viêm nhiễm răng miệng.
Tập cơ vùng mặt bên liệt: nhai kẹo cao su, tập phát âm: O,U, E…
8/ Cách phòng ngừa Liệt VII ngoại biên như thế nào?
Không tiếp xúc đột ngột với khí lạnh, tránh máy lạnh, quạt phà trực tiếp lên mặt và cổ gáy, nhất là ban đêm khi ngủ, giữ ấm cơ thể, hạn chế tắm đêm, không tắm bằng nước lạnh. Tránh những trường hợp bị sốc nhiệt như ngồi ở phòng lạnh, đột ngột bước ra ngoài trời nóng. Đóng kín cửa xe khi đi xe, đeo khẩu trang tránh gió tạt vào mặt
Tập thể dục thường xuyên.
Chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ dinh dưỡng.
Sắp tới ngày Tết, lại sắp đến hẹn lại lên của người bệnh liệt VII, mong rằng mọi người chú ý phòng ngừa bệnh lý để có một cái Tết an vui, nếu có nhu cầu điều trị thì Viện Y dược học dân tộc vẫn thực hiện điều trị nội trú, ngoại trú xuyên dịp Tết.

Để đặt lịch khám tại Viện, quý khách vui lòng bấm số điện thoại chăm sóc khách hàng 0941573926 hay đến trực tiếp Viện Y dược học dân tộc số 273 – 275 Nguyễn Văn Trỗi, Phường 10, Quận Phú Nhuận, ngày lễ, thứ bảy, chủ nhật, ngày Tết sẽ khám từ 7giờ30 tới 16giờ30, ngày làm việc khám từ 6 giờ tới 19 giờ.

TS BS Trương Thị Ngọc Lan
Phó Viện trưởng Viện Y dược học dân tộc.

SHARE