Tại các nước có ngành dược lâm sàng phát triển, người dược sĩ lâm sàng làm việc với sự phối hợp chặt chẽ với thành viên khác trong nhóm điều trị (bác sĩ, điều dưỡng) để quản lý điều trị thuốc toàn diện cho từng người bệnh cụ thể nhằm tối ưu hoá kết quả điều trị. Sự phối hợp này được thực hiện xuyên suốt với nhiều bối cảnh lâm sàng khác nhau.
Quy trình chăm sóc của dược sĩ lâm sàng bao gồm các nội dung chính như sau:
(1) Đánh giá bệnh nhân: Dược sĩ lâm sàng đánh giá nhu cầu điều trị thuốc của bệnh nhân
– Xem hồ sơ bệnh án, sử dụng khung định hướng theo vấn đề (giải thích và phân tích thông tin khách quan và chủ quan) để xác định tình trạng lâm sàng của bệnh nhân.
– Tiếp xúc người bệnh/thân nhân người bệnh để ghi nhận và hoàn chỉnh bệnh sử liên quan đến tất cả loại thuốc mà bệnh nhân đang dùng (bao gồm liều lượng và đường dùng), hành vi uống thuốc, tuân thủ, dị ứng, thái độ và trải nghiệm với liệu pháp điều trị bằng thuốc.
– Ghi nhận, sắp xếp và giải thích các dữ liệu liên quan đến sử dụng thuốc của bệnh nhân
– Chọn những vấn đề ưu tiên và nhu cầu của người bệnh về điều trị thuốc
(2) Đánh giá điều trị thuốc: Dược sĩ lâm sàng xác định chiến lược để tối ưu điều trị thuốc cho từng bệnh nhân cụ thể:
– Cùng với các thành viên khác của nhóm điều trị, dược sĩ lâm sàng đánh giá sự thích hợp của các thuốc đang dùng của người bệnh trên cơ sở tình trạng sức khoẻ, chỉ định và mục tiêu điều trị của mỗi loại thuốc đang sử dụng.
– Lượng giá hiệu quả, an toàn, và khả năng chi trả của người bệnh với mỗi loại thuốc
– Đánh giá hành vi uống thuốc và tuân thủ từng loại thuốc của người bệnh
– Xác định các vấn đề liên quan đến thuốc và cùng với các thành viên trong nhóm điều trị xác định nhu cầu cần can thiệp.
(3) Xây dựng và thực hiện kế hoạch chăm sóc: Dược sĩ lâm sàng phối hợp với người bệnh/thân nhân người bệnh xây dựng và thực hiện kế hoạch nhằm tối ưu hoá hiệu quả điều trị thuốc
– Nhắc lại các vấn đề liên quan đến diễn biến lâm sàng của bệnh nhân để thông tin và hướng dẫn về kế hoạch tối ưu hoá điều trị thuốc phù hợp với cá nhân người bệnh
– Phối hợp với nhóm điều trị xây dựng và thực hiện kế hoạch quản lý thuốc toàn diện để đạt được kết quả chuyên biệt cho bệnh nhân
– Hướng dẫn cho người bệnh/thân nhân người bệnh (cả bằng nói và viết) nhằm đảm bảo hiểu kế hoạch chăm sóc, tuân thủ và cải thiện kết quả điều trị
– Phối hợp với nhóm điều trị, xây dựng khung thời gian và các thông số đo được đặc hiệu cho người bệnh để theo dõi và giám sát
(4) Đánh giá việc theo dõi điều trị thuốc của người bệnh: Dược sĩ lâm sàng cùng với các thành viên trong nhóm điều trị thực hiện đánh giá việc theo dõi người bệnh
– Phối hợp với các thành viên trong nhóm điều trị đảm bảo việc theo dõi người bệnh đã đưa ra và kế hoạch gặp lại theo diễn biến bệnh và nhu cầu liên quan đến sử dụng thuốc cho người bệnh.
– Xem lại hồ sơ bệnh án để cập nhật tình trạng lâm sàng của bệnh nhân và gặp lại bệnh nhân/thân nhân người bệnh để cập nhật bệnh sử dùng thuốc nhằm xác định, đánh giá và ghi lại những vấn đề và nhu cầu mới liên quan đến thuốc.
– Tiến hành đánh giá liên tục và tinh chỉnh lại kế hoạch chăm sóc để tối ưu hóa điều trị thuốc và đảm bảo các mục tiêu cá nhân của người bệnh đạt được
– Theo dõi, bổ sung, ghi hồ sơ và quản lý kế hoạch chăm sóc với sự phối hợp của nhóm điều trị và cả người bệnh.

Theo Sở Y tế TP.HCM

Chị Hằng, ở quận Gò Vấp mấy ngày nay lùng sục mua hạt đậu Lào (còn được gọi là hạt Lào, hạt đậu nọc). Chị cho biết, con chị thường hay bị muỗi và các loại côn trùng cắn nên muốn mua loại hạt này về để hút nọc độc.
“Được nhiều bạn bè giới thiệu về loại hạt này nên tôi mua thử 10 hạt giá 500.000 đồng, nếu có công dụng thật sự sẽ đặt mua cả kg dù giá khá đắt”, chị Hằng nói.
Cũng đặt mua cả nửa kg, chị Loan ở quận 3 cho biết đã cọc trước 3 triệu đồng. Tuy nhiên, vì là hạt quý hiếm nên cửa hàng hẹn một tuần sau mới có hàng. “Dù chưa dùng bao giờ nhưng vì là loại thiên nhiên nên chắc cũng không ảnh hưởng gì. Trước đây khi con tôi bị bệnh hoặc bị côn trùng cắn tôi cũng thường nhai đậu xanh đắp lên và khá hiệu quả, nên nghĩ chúng cùng họ đậu sẽ có công dụng tương tự”, chị Loan nói.
Là người chuyên cung cấp loại hạt đậu này, Anh Tùng ở Yên Bái quảng cáo loại này “trị bách độc”, như hút nọc của rắn độc, rết độc và các loại côn trùng có độc khác. Ngoài ra, hạt còn có chức năng làm teo mụn nhọt hiệu quả, hay chữa các trường hợp bị chó, mèo dại cắn…
“Nếu khách mua lẻ tôi bán 50.000 đồng một hạt, còn mua sỉ thì 20.000 đồng. Thông thường một kg được khoảng 150 – 180 hạt. Nếu bán cả kg tôi chỉ lấy giá 4 triệu đồng”, anh Tùng nói.

Anh Đào Xuân Vinh, chủ một đầu mối bán hạt đậu Lào ở Hà Nội cho biết, hạt có xuất xứ từ Lào chứ không phải của Việt Nam. Nó được khai thác trong rừng, do đó số lượng không nhiều. Loại này có vỏ màu đen vằn, hình dáng giống hạt đậu đen nhưng lại to bằng đầu ngón tay cái. Hạt đậu Lào đã được phơi khô nên có thể để vài năm không sợ hỏng.
“Khi bị rắn cắn cần xác định vết cắn. Bổ đôi hạt đậu theo đường gân sẵn có. Dùng một ít nước bọt bôi vào mặt trong của nửa hạt và ốp vào vết thương. Nửa hạt đậu sẽ tự dính chặt và hút độc. Khi nó hút hết độc hoặc đầy, sẽ tự nhả, rơi ra. Lại dùng nửa hạt còn lại ốp tiếp. Nếu nó không dính nữa, tức là đã hết độc trong máu”, anh Vinh hướng dẫn và cho biết thêm, nếu muốn sử dụng hạt đậu đã qua sử dụng một lần nữa, chỉ cần ngâm vào bát nước vo gạo trong vòng 24 giờ.
Là người Việt sống tại Lào, chị Vân cho hay có sản phẩm này tuy nhiên ít người dùng và chỉ một số người dân tộc nơi đây dùng để hút nọc độc như một mẹo chữa dân gian. Tuy nhiên, đa phần khi trúng độc họ vẫn phải đến trạm xá hoặc bệnh viện để kiểm tra và chữa trị. Riêng với mức giá trên, chi Vân cho là quá đắt.
Trao đổi với VnExpress, TS. BS Trương Thị Ngọc Lan, Viện phó Viện Y dược học dân tộc cho biết, hạt đậu Lào hay còn gọi là hạt đậu nọc không nằm trong danh mục thuốc y học cổ truyền. Cho tới nay cũng chưa có công trình nghiên cứu khoa học nào chứng minh loại này có thể chữa trị bách độc, và chữa ung thư càng không thể. Xưa nay, người dân dùng chỉ là mẹo dựa vào kinh nghiệm lưu truyền dân gian. Do đó, người mua cần lưu ý để tránh mất tiền oan.

Theo: Thi Hà/ Vnexpress.net

Theo Quy định tại khoản 1, Điều 6 Thông tư số 19, các bệnh viện có thẩm quyền xây dựng các hướng dẫn chẩn đoán điều trị của bệnh viện (gọi tắt là phác đồ). Việc bệnh viện xây dựng phác đồ điều trị để phù hợp với thực tế mô hình bệnh tật và các điều kiện nguồn lực mà bệnh viện đang có.
Nếu các bệnh viện không xây dựng phác đồ riêng mà chỉ áp dụng hướng dẫn chẩn đoán và điều trị của Bộ Y tế là chưa đủ vì hướng dẫn của Bộ Y tế mang tính chất chung, quy định cho tất cả các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, từ tuyến cao nhất đến các cơ sở chăm sóc ban đầu. Hơn nữa, hiện tại cũng vẫn chưa đủ hướng dẫn của Bộ Y tế cho tất cả các bệnh hiện có vì để thống nhất hướng dẫn trên toàn quốc cần nhiều thời gian, nguồn lực mới có thể thực hiện được.
Chính vì vậy, nếu các bệnh viện không xây dựng phác đồ cho chính bệnh viện mình thì sẽ không biết và không áp dụng thống nhất những nội dung nào mà hướng dẫn đề cập đến. Ví dụ trong hướng dẫn có chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng mà bệnh viện không có thì bác sĩ sẽ làm thế nào? Chỉ định thuốc mà trong danh mục bệnh viện không có thì bác sĩ làm thế nào? Kê đơn ra ngoài mua hay phải chuyển người bệnh lên tuyến trên?

Chính vì vậy, tất cả các cơ sở KCB, không chỉ bệnh viện cần xây dựng, cập nhật phác đồ chẩn đoán và điều trị của chính bệnh viện mình, dựa trên các hưong
dẫn của Bộ Y tế, các hướng dẫn quốc tế, các tài liệu đào tạo, các nguồn dữ liệu khoa học tin cậy khác…
Các bước xây dựng phác đồ điều trị:
Bước 1: Lên danh mục các phác đồ cần xây dựng
Tuỳ theo từng bệnh viện mà số phác đồ cần xây dựng sẽ khác nhau. Điều này phụ thuộc hoàn toàn vào quy mô, phạm vi hoạt động chuyên môn, mức độ chuyên khoa sâu và nhất là mô hình bệnh tật mà bệnh viện tiếp nhận người bệnh.
Để lên danh mục phác đồ cần xây dựng, cần giao cho các khoa lâm sàng, sử dụng dữ liệu thông tin, thống kê để lên danh mục những bệnh, vấn đề sức khoẻ mà khoa lâm sàng đã từng tiếp nhận, chẩn đoán, điều trị. Danh mục này cần sắp xếp theo mã ICD 10 để dễ quản lý và tránh trùng lắp giữa các chuyên khoa.
Bước 2: Lựa chọn ưu tiên trong xây dựng phác đồ.
Sử dụng nguyên lý Pareto để lựa chọn danh mục phác đồ ưu tiên cần xây dựng trước. Chọn danh mục bệnh mà có tần suất gặp phổ biến chiếm 70-80% các trường hợp bệnh vào khoa, vào bệnh viện (đôi khi, số bệnh chỉ chiếm 20-30% trong danh mục nhưng có tần suất nhập viện điều trị cao chiếm 70-80%).
Giai đoạn tiếp theo sẽ biên soạn các phác đồ còn lại, từng bước bao phù được toàn bộ các bệnh mà bệnh viện đã gặp và tiếp nhận điều trị người bệnh.
Bước 3: Phân công người biên soạn và tiến hành biên soạn phác đồ
Nguyên tắc phân công: ai giỏi nhất, thành thạo nhất trong lĩnh vực chuyên khoa nào thì sẽ được giao biên soạn phác đồ thuộc chuyên khoa đó. Nên phân công theo nhóm chuyên khoa. Vai trò của Trưởng khoa lâm sàng là rất quan trọng chịu trách nhiệm lựa chọn, phân công, quán xuyến, đôn đốc các bác sĩ lâm sàng của khoa tham gia biên soạn phác đồ. Trưởng khoa là người chịu trách nhiệm về chuyên môn của Khoa và cũng sẽ là người chịu trách nhiệm chính trong xây dựng phác đồ của Khoa.
Các bác sĩ lâm sàng tham gia biên soạn phác đồ cũng là một quá trình đào tạo liên tục bởi để biên soạn phác đồ được giao, bác sĩ đó phải tìm hiểu, sưu tầm, nghiên cứu các hướng dẫn của Bộ Y tế, của các hiệp hội chuyên ngành, các tài liệu đào tạo và các tài liệu nghiên cứu, tài liệu khoa học liên quan. Phải xem xét các phương tiện, dịch vụ cận lâm sàng mà bệnh viện có, danh mục thuốc sử dụng trong bệnh viện, danh mục thuốc được bảo hiểm y tế thanh toán để đưa vào phác đồ cho phù hợp. Các bác sĩ cũng có thể tham khảo các phác đồ chẩn đoán và điều trị của các bệnh viện khác, nhưng tốt nhất là nên tham khảo của bệnh viện có phạm vi chuyên môn tương đương với bệnh viện mình thì sẽ phù hợp hơn. Tránh tình trạng copy nguyên bản phác đồ của bệnh viện khác để sử dụng tại bệnh viện mình vì đôi khi sẽ không phù hợp.
Bước 4: Thẩm định phác đồ
Thành lập hội đồng chuyên môn của bệnh viện có đại diện các lĩnh vực chuyên khoa tham gia hội đồng. Có thể sử dụng Hội đồng thuốc và điều trị là thành phần chính của Hội đồng chuyên môn. Tuỳ theo việc thẩm định phác đồ của chuyên khoa nào thì có thể mời thêm các thành viên từ các cơ sở khác cùng chuyên khoa để tham gia đóng góp. Trong thành phần hội đồng không thể thiếu dược sỹ lâm sàng, cán bộ dược cung ứng thuốc và các khoa cận lâm sàng để bảo đảm các chỉ định cận lâm sàng, chỉ định thuốc phù hợp với năng lực và danh mục thuốc của bệnh viện. Qua việc thẩm định, bệnh viện cũng sẽ phát hiện những thuốc cần có trong danh mục mà đang còn thiếu, các xét nghiệm cần có mà bệnh viện chưa có để có kế hoạch phát triển, bổ sung.
Bước 5: Phê duyệt và Ban hành phác đồ
Sau khi được Hội đồng chuyên môn thẩm định và thông qua, đơn vị đầu mối (phòng Kế hoạch tổng hợp hoặc phòng Quản lý chất lượng) tổng hợp và trình giám đốc ký quyết định ban hành để áp dụng chung thống nhất toàn bệnh viện.
Bước 6: Phổ biến và truyền đạt phác đồ
Các phác đồ đã được phê duyệt và ban hành phải đến được tất cả cán bộ có liên quan để sử dụng. Có thể phát hành dưới dạng ấn bản “cứng” in ấn hoặc các bản “mềm” để lưu hành trong bệnh viện. Tận dụng trang web của bệnh viện và mạng nội bộ để hỗ trợ cho công tác này để giảm chi phí và tăng hiệu quả tiếp cận phác đồ. Có thể tổ chức các buổi sinh hoạt khoa học để triển khai phác đồ và có thêm cơ hội đóng góp của các cán bộ y tế có liên quan.
Bước 7: Giám sát thực hiện phác đồ
Vấn đề giám sát hết sức quan trọng. Nếu chỉ ban hành phác đồ mà không giám sát tuân thủ phác đồ thì việc xây dựng và ban hành phác đồ không có nhiều ý nghĩa. Việc giám sát nhằm một số mục đích như sau:
– Đánh giá việc tuân thủ phác đồ của các bác sĩ, bảo đảm chất lượng chuyên môn.
– Giúp kiểm soát việc ra chỉ định cận lâm sàng, chỉ định dịch vụ kỹ thuật và chỉ định sử dụng thuốc, góp phần kiểm soát chi phí, tránh lạm dụng và lãng phí, tránh xuất toán BHYT.
– Là quá trình cần thiết để phát hiện những bất cập trong quá trình thực hiện để tiếp tục cải tiến và từng bước nâng cao chất lượng của phác đồ, cập nhật các kiến thức và thực hành mới phù hợp với sự phát triển của y học.
Giám sát có thể thực hiện bằng các hình thức sau:
+ Giám sát điện tử:
Nếu bệnh viện đã ứng dụng CNTT trong việc quản lý kê đơn hoặc hỗ trợ kê đơn, có thể sử dụng các phần mềm, công cụ, các quy tắc để phát hiện các bất thường, ví dụ, sử dụng biểu đồ kiểm soát để phát hiện kê đơn bất hợp lý, theo dõi DDD để phát hiện bất thường trong sử dụng kháng sinh.
+ Giám sát tại khoa lâm sàng: có thể đánh giá trên hồ sơ bệnh án tại khoa lâm sàng và phản hồi cho bác sĩ các nội dung chưa tuân thủ. Có thể chọn ngẫu nhiên hoặc có chủ đích thông qua các thông tin giám sát điện tử.
Xây dựng, ban hành, giám sát thực hiện phác đồ là một chu trình chất lượng, có thể thực hiện theo các nguyên tắc về quản lý chất lượng. Đây là hoạt động rất quan trọng nhằm nâng cao chất lượng chuyên môn và thiết thực trong bảo đảm sử dụng hợp lý nguồn lực, tránh xuất toán BHYT.

Theo: Nguyễn Trọng Khoa