Chắc chắn phải lo sợ khi ai đó biết mình nhiễm Sars – CoV – 2, nhưng cũng không nên quá hoảng loạn đến mất ăn mất ngủ. Vì mất ăn mất ngủ, sẽ “hợp tác” với con “Corona quái ác” này tàn phá khủng khiếp Hệ hô hấp và nhiều nội tạng khác của người bệnh, thậm chí dẫn đến tử vong. Hiện nay, trên Thế giới có thuốc vừa đặc trị vừa hỗ trợ chữa bệnh Covid – 19:
Y Học Phương Tây: Vaccin các loại, oxy và ECMO, thuốc diệt Sars-CoV-2 (Remdesivir), Kháng thể đơn dòng (Tocilizumab), khuốc kháng viêm (Dexamethsone), nhiều loại kháng sinh, Ibuprofen (Advil, giúp giảm triệu chứng trong những ngày đầu nhiễm bệnh)… thuốc hứa hẹn: Ronapreve, Molnupiravir…
Y Học Phương Đông: các dược liệu giúp cải thiện chức năng Hệ miễn dịch như: Nhân sâm, nấm Linh chi, Đinh lăng, Hoàng kỳ, Bạch phục linh, Bạch truật…; dược liệu có tính kháng vi khuẩn – virus, kháng viêm, được nghiên cứu (in vitro, in vivo, in silico) như: Kim ngân hoa, Liên kiều, Xuyên tâm liên, Diếp cá, Rễ Cam thảo; các loại thảo dược có chứa tinh dầu giúp kháng khuẩn, loãng đờm…làm sạch và thông thoáng đường hô hấp: Trần bì, Hạnh nhân, Ma hoàng, Cát cánh…
Tuy nhiên, chúng ta không nên bỏ quên một “Vũ khí chất lượng” giúp người bệnh Covid – 19 thoát qua ranh giới sống – chết: SỨC KHỎE HỆ TIÊU HÓA.
Bằng chứng của mối liên hệ giữa hệ Hô hấp và Tiêu hóa:
Theo Báo Health Day, Thứ Năm ngày 14/5/ 2020: Corona virus không chỉ tấn công Phổi, nó còn gây tổn thương Hệ tiêu hóa, đặc biệt ở những người bệnh thuộc thể bệnh nặng, dựa vào khảo sát hình ảnh Cộng hưởng từ của Ruột, cho thấy những tổn thương do nghẽn các mạch máu nhỏ của ruột già (đại tràng) gây hoại tử thành ruột (Dr. Rajesh Bhayana, thuộc Khoa chẩn đoán hình ảnh của BV Massachusetts General – Boston.
Một số nghiên cứu cho thấy: các thụ thể chức năng (Functional receptors) có tên ACE 2 (Angiotensin-Converting Enzyme 2 = ACE2) nơi mà SARS – CoV-2 gắn kết, từ đó xâm nhập vào cơ thể. ACE-2 có ở niêm mạc mũi – họng, thanh – phế quản, phổi, mắt, ruột non, ruột già, thận, lách, tụy, gan và não. Quan trọng là các thụ thể này có nhiều ở Hệ tiêu hóa, đặc biệt là ruột già, cao hơn gấp 100 lần ở hệ Hô hấp. Nên khi Sars-CoV-2 tấn công không phải chỉ có triệu chứng ở hệ hô hấp (như: ho, đau họng, khó thở, khạc đàm…), mà còn biểu hiện trên Hệ tiêu hóa (nôn, buồn nôn, đầy bụng, chán ăn, tiêu chảy). [The American Journal of Gastroenterology: July 2020 – Volume 115 – Issue 7 – p 1003-1006].
Phần lớn tế bào niêm mạc đường Hô hấp và đường Ruột có cùng chức năng bảo vệ cơ thể qua cơ chế: tiết chất nhày, cung cấp yếu tố miễn dịch, nhằm kiểm soát sự tấn công của yếu tố gây bệnh. Theo China’s National Health Commission, Versin 60, ghi nhận: người bệnh Covid-19, giảm rõ rệt lợi khuẩn (Probiotic) như Lactobacillus, Bifidobacterium, giảm hấp thu một số amine acid (tryptophan) gây nên các rối loạn tiêu hóa – hấp thu ở ruột, tăng phản ứng viêm…gây ảnh hưởng hoạt động của niêm mạc Hệ hô hấp và ống tiêu hóa.
Vai trò của Lợi khuẩn, chất Xơ và Sức đề kháng:
Các nhà Khoa học cho biết, có 70% thành phần liên quan Hệ miễn dịch nằm ở Ống tiêu hóa.
Probiotic ở ruột có tác dụng: kiểm soát hại khuẩn, bảo vệ toàn vẹn tế bào niêm mạc ruột; điều hòa đáp ứng miễn dịch, chống viêm; tác động 2 chiều trên trục não – ruột (Gut – Brain Axis): tiêu hóa tốt, tinh thần thoải mái, giảm lo âu và ngược lại.
Chất xơ có lợi cho sức khỏe đường ruột: có 2 nhóm chất xơ tan và không tan. Xơ tan (lên men được), tạo ra acid béo chuỗi ngắn (SCFA, Short – Chain Fatty Acid) giúp lập lại cân bằng hệ vi sinh ở ruột; Xơ không tan (không hoặc khó lên men): cải thiện khối phân, độ đồng nhất và độ nhờn, góp phần hạn chế sự tấn công của hại khuẩn vào niêm mạc ruột.
Sự lành lặn của niêm mạc ống tiêu hóa, cùng với các loại Enzyme tiêu hóa (từ tuyến nước bọt, acid dạ dày, dịch tụy, dịch mật) giúp hấp thu tốt các chất dinh dưỡng, vitamin, nguyên tố vi lượng, khoáng chất…tạo nên tế bào bạch cầu, lympho bào và kháng thể, tăng cường bảo vệ cơ thể.
Làm gì để loại “Vũ Khí”này hoạt động tốt nhất:
Nguyên tắc: chọn thức ăn dễ tiêu hóa – hấp thu, chế biến đơn giản, bổ sung đủ chất xơ và lợi khuẩn; cần hạn chế thức ăn chế biến sẵn.
Hạn chế thịt đỏ (bò, heo), chất béo bão hòa (mỡ động vật) hoặc chuyển dạng (Trans-fat = dầu mỡ đun quá sôi, hay sử dụng nhiều lần): vì cơ thể phải tốn nhiều enzyme để chuyển hóa chúng, trong khi nguồn enzyme này có giới hạn, và giảm trong khi bệnh nặng hoặc tuổi cao. Nhiều chất béo và thịt đỏ còn gây quá tải cho Gan mật, biểu hiện tăng Men gan.
Giảm tối đa đường trắng (đường tinh chế): vì gây tăng phản ứng viêm, đề kháng insulin…
Ăn nhiều rau – trái cây (chiếm 70% khẩu phần), đa dạng màu sắc: vì cung cấp chất xơ, kẽm, selenium, vitamin (C, A, E…), β-caroten giúp tăng sức đề kháng.
Bổ sung lợi khuẩn: nhóm Bacillus subtilis, Bifidobacterium lactic…từ các thức ăn truyền thống như: Yogurt, Natto (các loại đậu ủ với enzyme natto), Miso, Sauerkraut, Kim chi… hay các Chế phẩm bổ sung.
Mỗi bữa ăn nên có vài loại sau đây: Tỏi, Nghệ, Hành, Gừng, Sả, Lá mơ lông, rau thơm, nấm mèo đen, Artichoke, Đu đủ, Dứa thơm…rất tốt cho hoạt động của Hệ tiêu hóa và điều hòa quá trình đông máu.
Uống đủ nước sẽ tốt cho tuần hoàn máu – dịch thể, tăng nuôi dưỡng tế bào niêm mạc, hỗ trợ hoạt động của enzyme được tối ưu.
Tập thể dục, thở đúng: thở bụng (Thở cơ hoành), giữ mở thanh quản sau khi hít vào sẽ cung cấp đủ oxy tế bào, giúp cân bằng hệ thần kinh, điều hòa nhu động ruột.
Kiểm soát stress: tĩnh tâm, hướng thiện, thiền định…giúp Ruột – não tiết đủ Serotonin (chất nội tiết hạnh phúc).
Không uống rượu bia, thuốc lá, nước ngọt có gaz,
Ngủ đủ, nghỉ ngơi hợp lý: tái tạo năng lượng, giúp bảo tồn hệ enzyme trong cơ thể.
Lời kết:
Qua theo dõi một số trường hợp có phản ứng nhẹ sau khi tiêm phòng Vaccin và / hoặc bị nhiễm Covid – 19 được chăm sóc tại nhà (một số trong Khu cách ly), chúng tôi đã hướng dẫn cách ăn đúng, tích cực chăm sóc tốt sức khỏe đường ruột bằng bổ sung chất xơ và lợi khuẩn, ổn định tinh thần. Kết quả bước đầu ghi nhận: hầu hết những người được theo dõi, có thể lực phục hồi tốt, cải thiện rõ những biểu hiện chán ăn, giảm vị giác, buồn nôn…tăng cân và xét nghiệm kiểm tra Sars-CoV – 2 âm tính. Hướng dẫn chăm sóc này phù hợp với lời khuyên của nhiều thầy thuốc có kinh nghiệm: “Tỳ thổ của Đông y (tương đương Hệ Tiêu Hóa) là nguồn gốc phát sinh muôn vật, nên giữ Tỳ Thổ mạnh, mọi bệnh sẽ lui” hay “Tỳ thổ bệnh cả 12 kinh mạch đều bệnh” [Nội Kinh]. Do đó, chăm sóc Sức khỏe Hệ tiêu hóa hoạt động tốt nhất, là “Vũ khí” chủ lực cần cho bệnh nhân Covid – 19 nói riêng và nhiều bệnh khó chữa trị khác nói chung.
Nguồn: BS CK II Trần Văn Năm – Nguyên Phó Viện trưởng Viện Y dược học dân tộc TP. Hồ Chí Minh
