Trong những giáp tết hay những ngày tết, rượu bia  luôn xuất hiện trong những dịp vui ngày lễ, tết… và cơ thể chúng ta luôn luôn bị “phát hỏa” bởi những chương trình tiệc tùng liên miên, có nhiều người vui hết mình mà quá chén, lúc đó rượu bia khiến chức năng gan bị tổn thương thì chắc chắn những độc tố không được thanh lọc gây nóng trong người là điều không thể tránh khỏi ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe. Ngoài ra chế độ ăn nhiều thức ăn cay, nóng, chất béo, chất đạm, thực phẩm quá ngọt hoặc là các chất quá nhiều năng lượng và ăn uống không điều độ trong những ngày lễ, tết sẽ càng làm cho cơ thể quá tải trong quá trình chuyển hóa, đào thải chất dẫn đến tình trạng tích nhiệt trong cơ thể chúng ta. Như vậy chúng cần làm gì để cải thiện vấn đề trên để không ảnh hưởng đến không khí vui vẻ ngày xuân? Theo kinh nghiệm dân gian đã để lại từ rất lâu, có nhiều cây thuốc nam giúp cơ thể giải nhiệt, giải độc bảo vệ gan, làm mát gan, hỗ trợ cơ thể rất tốt mang lại hiệu quả nhanh chóng giúp chúng ta không lo bị nóng trong người nữa gồm những vị thuốc sau:

1. Diệp hạ châu:

Dân gian cũng hay gọi đây là cây chó đẻ răng cưa, là cây thuốc nam có vị ngọt hơi đắng, tính mát, thường được dùng giúp tiêu độc, lợi tiểu, thanh nhiệt, sát trùng, sáng mắt và hạ nhiệt… thường dùng cả cây để phơi khô rồi sắc lấy nước uống chữa bệnh viêm gan do dùng rượu bia nhiều, viêm gan do virus, viêm túi mật nóng gan, bảo vệ gan hiệu quả … Nếu thường xuyên sử dụng rượu bia, thấy cơ thể nóng trong khó chịu hãy dùng cây thuốc này trong vài ngày sẽ thấy công dụng. Hiện nay tại Viện Y Dược Học Tp HCM đã có chế phẩm Diệp hạ châu dạng viên rất tiện lợi, dễ dàng mang theo sử dụng khi cần thiết.

2. Mã đề:

còn gọi là mã đề thảo, xa tiền thảo, xa tiền tử là vị thuốc có tính mát, vị ngọt, không độc có tác dụng làm mát cơ thể, làm tăng lượng nước tiểu góp phần đào thải chất độc, giúp đẩy lùi lượng nhiệt dư thừa ra khỏi cơ thể. Nếu dùng làm thuốc thông tiểu, giải độc thì lấy 10g xa tiền tử( hạt mã đề), 2g cam thảo, 600ml nước  đem sắc và nấu sôi trong 30 phút chia 3 lần uống trong ngày. Ngoài ra mã đề còn có tác dụng giải độc nên có thể chữa các bệnh lý mụn nhọt, bệnh về gan mật, bệnh lâu ngày, viêm amiđan, đau mắt đỏ, viêm bàng quang rất hay.

3. Rễ cỏ tranh:

hay còn gọi là bạch mao căn, theo đông y rễ cỏ tranh có màu trắng hoặc vàng nhạt, vị ngọt, tính mát, có công năng thanh nhiệt( làm mát), thông lợi tiểu tiện, và tẩy độc cho cơ thể. Những người uống rượu bia nhiều hoặc hay chức năng của gan kém có thể dùng các bài thuốc từ rễ cỏ tranh để thanh lọc, giải độc, làm mát gan. Chúng ta có thể dùng rễ cỏ tranh để nấu nước uống như sau: Lấy 200g rễ cỏ tranh tươi sắc với 700ml nước, đun sôi thì hạ nhỏ lửa đun tiếp 7-10 phút, lọc lấy nước, uống thay trà, dùng trong ngày. Uống liên tiếp 10-15 ngày. Bạn có thể nghỉ một thời gian rồi uống lặp lại 10-15 ngày nữa. Hay dùng bài “chè lợi tiểu”: Bạch mao căn 30g, râu ngô 40g, xa tiền tử 25g, hoa cúc 5g, tất cả trộn đều. Mỗi lần lấy 50g hãm với 0,75ml nước sôi, uống trong ngày, dùng trong 10 ngày.

4. Atiso:

Atiso có vị hơi đắng, tính mát, hương thơm nhẹ, người ta thường dùng thân và lá để làm thuốc, được nghiên cứu là có công dụng phục hồi chức năng của gan, lợi tiểu, giảm mỡ máu, tăng bài tiết dịch mật giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn… vì thế đây là một trong những cây thuốc nam chữa nóng trong người, thích hợp với những người do uống nhiều rượu bia, ăn nhiều thức ăn cay, nóng, chất béo, chất đạm, thực phẩm quá ngọt… Đặc biệt, đây cũng là vị thuốc kết hợp thành bài thuốc chữa bệnh viêm gan, xơ gan và các bệnh gan hiệu quả.  Hơn nữa người ta có thể dùng đế hoa và lá bắc của atiso như là một loại thực phẩm được dùng trong nấu ăn với các món canh, món hầm ngon ngọt, giúp bồi bổ sức khỏe và mát cho gan.

Ngoài ra còn có những bài thuốc nam kinh điển có thể giúp cơ thể vượt qua được ảnh hưởng của rượu bia ,thức ăn cay nóng mà các vị thuốc lại dễ tìm, điển hình là bài thuốc “toa căn bản”. Toa căn bản gồm có: cỏ mực, rễ tranh, rau má, lá muồng trâu, cỏ mần trầu, gừng, cam thảo nam, ké đầu ngựa, củ sả, trần bì, tất cả cho vào nồi to cho vào khoảng 3 lít nước sạch, đung sôi trong 30 – 45 phút còn 2 lít, để nguội cho vào chai hoặc bình uống dần trong ngày. Bài thuốc này có tác dụng  mát gan, thanh lọc cơ thể, lợi tiểu tiện, kích thích giúp tiêu hóa các thức ăn nhiều đạm, dầu mỡ, bột.  Hiện nay tại Viện Y Dược Học Tp HCM đã có thành phẩm toa căn bản đóng chai sẵn rất thuận tiện, dễ dàng sử dụng khi cần thiết.

Trên đây là các loại thảo dược quen thuộc dùng phổ biến để giúp giải nhiệt vào những ngày lễ, tết cũng như chữa các bệnh về gan khác rất hiệu quả. Các bạn cũng đừng quên bảo vệ cho cơ thể chúng ta bằng việc thực hiện một lối sống khoa học, không uống nhiều bia rượu, hút thuốc lá, hạn chế thức ăn quá nhiều chất cay, nóng thay vào đó là một chế độ ăn uống lành mạnh, uống nhiều nước là tốt nhất.

BSCK1: Nguyễn Khoa Nguyên

Viện Y Dược học dân tộc TP. Hồ Chí Minh