Điều trị hỗ trợ tăng huyết áp bằng nhĩ châm

0
7924
Bệnh tăng huyết áp (THA) đang là căn bệnh thời đại, một trong những nguyên nhân gây tàn phế và tử vong hàng đầu đối với những người lớn tuổi ở các nước đang phát triển. THA lâu ngày không kiểm soát sẽ làm tổn thương các mạch máu, gây nhiều biến chứng lên các cơ quan đích như tim, não, thận, mắt… đồng thời thúc đẩy xơ vữa động mạch phát triển. Bệnh không những có thể gây tử vong mà còn để lại những di chứng nặng nề ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Chúng ta cần nhận thức rằng, việc phát hiện sớm, điều trị tích cực kịp thời nhằm giúp phòng ngừa tổn thương cơ quan đích của bệnh THA, làm giảm gánh nặng cho xã hội, là một yêu cầu cấp bách đặt ra cho mỗi thầy thuốc.
ThS.BS Trần Minh Quang
Tại Việt Nam, ngoài những thành tựu trong điều trị THA của Y học hiện đại, Y học cổ truyền (YHCT) cũng có nhiều biện pháp để hỗ trợ điều trị THA như dược liệu, châm cứu, xoa bóp bấm huyệt, dưỡng sinh, khí công… Trong đó, châm cứu đã được nghiên cứu và ứng dụng trong hỗ trợ điều trị THA với nhiều ưu điểm. Đây là phương pháp dễ sử dụng, ít tốn kém, dễ áp dụng ở các tuyến cơ sở. Nhằm góp phần nghiên cứu và đánh giá tác dụng của châm cứu trong điều trị THA, chúng tôi tiến hành đề tài “Đánh giá tác dụng hạ áp của châm loa tai huyệt thần môn và nhĩ tiêm trên bệnh nhân tăng huyết áp” tại Viện y dược học dân tộc TPHCM, và thu được kết quả khích lệ.
Nhĩ tiêm là huyệt nằm ngay trên đỉnh vành tai. Khi xác định huyệt, lấy ngón tay ép cho vành tai gập lại, huyệt nằm ở đỉnh của vành tai. Dưới huyệt là sụn vành tai. Da vùng huyệt chi phối bởi dây thần kinh sọ não số 5. Theo kinh nghiệm thực tiễn, trong một số trường hợp cơn tăng huyết áp có thể chích nặn máu huyệt này. Tác dụng chính của huyệt là hạ nhiệt, tiêu viêm, hạ huyết áp, an thần, giảm đau.
Huyệt Nhĩ Tiêm
Huyệt Nhĩ Tiêm
 Thần môn có vị trí tại 1/3 trên của đỉnh hố tam giác. Theo GS Trần Thúy, huyệt thần môn có tác dụng điều tiết sự hưng phấn, ức chế của vỏ đại não, có tác dụng an thần, giảm đau, điều chỉnh rối loạn thần kinh thực vật, chống dị ứng. Dùng điều trị các bệnh thuộc hệ thần kinh như hội chứng suy nhược thần kinh, tâm thần phân liệt, cũng có thể điều trị tăng huyết áp, hen suyễn, dị ứng
Huyệt Thần Môn
Huyệt Thần Môn

Nghiên cứu được tiến hành tại viện 6/2013 đến 6/2014. Tất cả 60 bệnh nhân đã được chẩn đoán xác định THA kèm yếu tố nguy cơ A, B (theo phân loại JVC VI), đang điều trị thuốc THA nhưng huyết áp vẫn cao hơn 140/90mmHg. Hoặc bệnh nhân lần đầu được chẩn đoán xác định THA kèm yếu tố nguy cơ A, B (theo phân loại JNC VI) điều trị tại Viện Y Dược Học Dân Tộc Thành Phố Hồ Chí Minh.

Sau khi chọn mẫu các bệnh nhân nghiên cứu được điều trị bằng phương pháp châm loa tai 2 huyệt Thần môn, Nhĩ tiêm, trong vòng 1 tuần

Qua nghiên cứu , chúng tôi rút ra kết luận như sau:

  • Châm loa tai huyệt Thần môn và Nhĩ tiêm có tác dụng hạ huyết áp tức thời sau khi châm 30 phút với cả huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương. Kết quả có ý nghĩa thống kê (p<0.05).
  HATT (mmHg) HATTr (mmHg) n p
Trước châm 161.79 ± 10.11 92.68 ± 11.36 56 <0.05
Sau châm 30p 145.36 ± 12.64 84.50 ± 9.69
Sau châm 2h 135.57 ± 13.13 82.59 ± 8.89
Sau châm 4h 135.71 ± 14.12 81.29 ± 7.87
Bảng 1. Tác dụng hạ huyết áp sau khi châm trong ngày 1

HA giảm xuống mức mục tiêu ở ngày thứ 3 điều trị, và duy trì ổn định trong 7 ngày điều trị.

  HATT (mmHg) HATTr (mmHg) N p
Ngày 1 161.96 ± 10.39 93.14 ± 11.57 51 <0.05
Ngày 2 140.20 ± 10.49 83.61 ± 8.67
Ngày 3 139.01 ± 12.03 83.33 ± 7.92
Ngày 4 133.33 ± 7.73 81.84 ± 8.06
Ngày 5 132.45 ± 9.40 80.90 ± 9.02
Ngày 6 130.10 ± 10.12 80.76 ± 8.64
Ngày 7 130.20 ± 9.48 78.63 ± 8.25
Bảng 2. Tác dụng hạ huyết áp sau 7 ngày điều trị
  • Có một số bệnh nhân không đáp ứng với điều trị (15%).

Như vậy, với kết quả nghiên cứu trên, chúng ta có thể áp dụng phương pháp này điều trị hỗ trợ mọi bệnh nhân THA, đặc biệt đối với BN mới chẩn đoán THA lần đầu, hoặc trước khi cân nhắc phối hợp một loại thuốc hạ áp mới. Mặt khác chúng ta kết hợp điều chỉnh các yếu tố nguy cơ. Chiến lược điều trị phải kết hợp với các yếu tố văn hóa, xã hội có liên hệ đến việc chăm sóc sức khỏe và thay đổi hành vi. Đối với những người bị bệnh cao huyết áp cần phải có một chế độ ăn uống thích hợp, hạn chế muối, hạn chế mỡ động vật bão hòa, đồng thời ăn nhiều những chất giàu vitamin như: rau xanh, hoa quả… tránh những hoạt động căng thẳng thần kinh kéo dài, không nên tắm nước quá nóng hoặc quá lạnh, không sử dụng quá mức các chất kích thích: thuốc lá, cà phê, rượu.

Ngoài ra, chúng ta cần tiến hành nghiên cứu với số lượng nhiều hơn, thời gian dài hơn, đồng thời đánh giá triệu chứng cơ năng liên quan THA như chóng mặt, đau đầu, tê bì, bốc hỏa…để đánh giá khách quan hơn hiệu quả phương pháp châm cứu trong hỗ trợ điều trị bệnh THA.