Nhằm mục tiêu thông tin về các hoạt chất gây nghiện, Trung Tâm Truyền Thông Giáo Dục Sức Khỏe thông tin tổng quan về các chất gây nghiện, đặc biệt là các hoạt chất gây nghiện mới xuất hiện gần đây tại Việt Nam.

TÔNG QUAN VÈ CÁC CHẤT GÂY NGHIỆN MỚI

+ Định nghĩa về ma túy: có nhiều tiêu chí để xác định một chất ma túy.

Có 4 tiêu chí chính:

– Là một chất có thể gây nghiện tự nhiên, bán tổng hợp hay tổng hợp

– Là một chất có thể gây tác hại trên tâm thần, thần kinh và thể chất.

– Sử dụng có xu hướng tăng liều mới đạt được tác dụng mong muốn.

– Là chất bị cấm bởi luật pháp nước sở tại.

– Trong đó tiêu chí thứ tư là quan trọng nhất.

+ Phân loại: trong y học, các chất ma túy được phân loại theo tác động của chúng, bao gồm 2 nhóm chính: ức chế-trầm dịu và kích thích trên hệ thần kinh trung ương. ức chế trầm dịu bao gồm nhựa thuốc phiện, Morphine (chiết xuất của nhựa thuốc phiện) và Heroin (dẫn xuất của morphine). Heroin là chất gây nghiện nhanh nhất và khó từ bỏ nhất.

+ Kích thích:

Amphetamine và các dẫn xuất như MDMA(thuốc lắc), Methamphetamine (đá)

Cocain là bột màu trắng được chiết xuất từ lá cây Coca, Hiện chưa thấy nhiều tại Việt Nam.

Cần sa và họ cây gai dầu (cannabis)

Cỏ Mỹ: thường được làm từ lá Khat và được tẩm thêm các chất cần sa tổng hợp như: JWH-018, JWH-073, JWH-200, CP 47 497 và XLR-11.. .trong đó XLR-11 được cho là nguy hiểm nhất vì gây ảo giác mạnh nhất trong nhóm cần sa tổng hợp.

Mephedrone và Cathinone (tên lóng là muối tắm và được chiết xuất từ lá cây Khat).

LSD (lysergic acid diethylamide), được biết dưới tên lóng là tem giấy/bùa lưỡi

+ Ba loại ma túy mới xuất hiện trong thời gian gân đây là: muôi tăm, cỏ Mỹ và tem giấy.

– Muối tắm: dịch từ tên tiếng Anh (bath salts), được đặt tên trùng với một sản phẩm thông thường là muối tắm có bán tại các siêu thị đế qua mặt các cơ quan chức năng. Chât hóa học trong muôi tăm bao gôm mephedrone và cathinone có công thức hóa học khá giống với đá. (methamphetamine) nên cho tác động trên não bộ giống như hàng đá nhưng yếu hơn. Cách sử dụng cũng giông như đá (đôt-hít).

– Hiện nay tại Việt Nam chưa có kit để test nhanh phát hiện muôi tăm trong nước tiêu nên người chơi ma túy đá có xu hướng chuyên sang xài muôi tăm cho “an toàn” hơn.

1. Cỏ Mỹ: có hình dạng giống cần sa nhưng sợi vụn hơn và có mùi thơm giống mùi sợi thuốc lá hút ống vố. Khi hút không có mùi khét đặc trưng như cân sa (dễ bị phát hiện). Được sử dụng bằng cách quấn hút như thuốc rê. Được gọi tên là cỏ Mỹ để bán được giá cao dù xuất xứ có thể không phải từ Mỹ. Trên bao bì thường có dòng chữ K2 hoặc Spice. Thường được làm từ lá khat và được tẩm các hóa chất có tác dụng giống như cân sa thiên nhiên nhưng mạnh hơn. Do được làm từ lá khat và tẩm cần sa tổng hợp nên cỏ Mỹ cho 1 tác động “kép” của đá (yêu hơn đá) và cần sa (mạnh hơn cần sa thiên nhiên). Cũng như muôi tăm, hiện chưa có kit để làm test nhanh phát hiện cỏ Mỹ trong nước tiểu.

2. Tem giấy/Bùa lưỡi.

Thưc chất là miếng giấy nhỏ được tẩm LSD. Đây là chất gây ảo giác mạnh nhất hiện nay, chỉ cần lmcg/kg thể trọng là có thể gây ảo giác. Khác với hàng đá thường gây ảo thanh (nghe tiếng người nói trong tai, trong đầu phát ra) thì LSD thường gây ảo thị (nhìn mọi vật nhiều màu sắc, mất khả năng phán đoán khoảng cách, nhìn mặt người thân bị biến dạng…).

LSD vắng bóng trong một thời gian khá dài vì quá nguy hiểm, chỉ mới xuất hiện lại trong thời gian gần đây.

Không có nhiều báo cáo về mức độ gây nghiện của LSD vì người sử dụng LSD thường chết sau 1 thời gian ngắn sử dụng do tai nạn giao thông hoặc nhảy lầu vì nghĩ rằng mình là chim và có thể bay được.

Có thể nói: người sử dụng LSD chết trước khi bị nghiện.

Giống như muối tắm và cỏ Mỹ hiện chưa có kit để làm test nhanh phát hiện chất LSD trong nước tiểu.

Hình miếng tem giấy tại Việt Nam (hình dưới) và những miếng nhỏ được ngậm đầu lưỡi

+ Tất cả các hoạt chất có trong muối tắm, cỏ Mỹ và tem giấy đều có trong danh mục cấm (chất ma túy) theo nghị định số 82/2013/NĐ-CP và 126/2015/ NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ.

+ Các dấu hiệu nhận biết người thân sử dụng ma túy.

Đa sô các trường hợp mới sử dụng ma túy đều thuộc nhóm gây kích thích thần kinh và có các biểu hiện chung cho nhóm này.

Dấu hiệu nhận biết bao gồm:

– Mất ngủ hoặc thay đổi nhịp thức ngủ (ngày ngủ, đêm thức). Đây là dấu hiệu thường gặp nhất.

– Mất hoặc giảm hứng thú với học tập và công việc.

– Vẻ mặt sợ sệt, hốt hoảng và như đang lắng nghe tiếng của ai nói hay nhìn thấy hình ảnh kỳ dị, ghê rợn.

– Lo sợ có người đang theo dõi hoặc làm hại mình.

– Tính khí thay đổi thất thường, lúc rất vui vẻ lúc bực bội, cáu găt

– Bất minh về thời gian và tiền bạc: văng mặt với thời gian khá dài và thường vào ban đêm (với người sử dụng hàng đá). Luôn túng thiêu tiền bạc và hay vay mượn nhưng không trả (cho tất cả người sử dụng ma túy vì ma túy không hề rẻ).

Khi thấy người thân có các biểu hiện trên thì thân nhân nên đưa đên các phòng khám tam thần để được điều trị kịp thời.

trân trọng./.