Củ sâm đất đang được người dân đổ xô đi mua đến mức hiếm hàng nhưng chỉ là một loại thực phẩm hỗ trợ, không có công dụng điều trị bệnh lý. Công dụng của củ sâm đất đang bị nhiều người khuyếch đại.

Sâm đất luôn cháy hàng
Những ngày qua, người dân TP.HCM đổ xô đi mua sâm đất (còn gọi là sâm khoai, khoai sâm) đến mức món này trở nên khan hiếm. Một thương lái ở quận Thủ Đức, TP.HCM liên tục phải báo hết hàng.
Mặc dù một tuần nay, nhập hơn một tấn nhưng các đầu mỗi sỉ và khách lẻ đều lấy hết hàng. Cũng đăng bán đặc sản này, anh Thành (quận 7) cho biết mỗi đợt bán được hơn một tạ. Khách ban đầu chỉ đặt mua vài kg nhưng khi ăn quen thấy ngon, sau đó đặt cả chục kg.

Củ sâm đất là đặc sản nổi tiếng ở Lào Cai, nhìn bề ngoài khá giống khoai lang nhưng bổ ra ruột trắng trong hoặc có màu vàng nhạt, mùi thơm nhẹ như nhân sâm.
Nếu ăn sống, sâm khoai có vị ngọt mát, nhiều nước. Khi nấu canh xương thì càng rõ mùi thơm, ăn dẻo và ngọt.
Dù được quảng cáo có nhiều đặc tính tốt nhưng mỗi kg khoai sâm sau khi trừ chi phí vận chuyển thì có giá 30.000 đồng/kg nếu mua từ 50 kg trở lên, bán lẻ là 50.000 đồng/ kg. Vào rộ thu hoạch, giá bán lẻ sẽ giảm còn 35- 40.000 đồng/kg.
Mặc dù loại sâm khoai này mới xuất hiện ở thị trường TP.HCM vài năm nay nhưng rất đắt hàng, vì vậy các thương lái tích cực nhập hàng bán từ sớm.

Tuy nhiên, nhiều thông tin trên các diễn đàn mạng đã đẩy công dụng thật sự của củ sâm đất lên cao, nhiều người đổ xô đi mua vì tin rằng ngoài ăn ngon, củ sâm đất có thể… chữa nhiều bệnh nên hàng càng trở nên khan hiếm.
TS. BS Trương Thị Ngọc Lan, Phó viện trưởng Viện Y dược học dân tộc TP.HCM cho biết, củ sâm đất còn có tên gọi khác là Yacon hay Hoàng Sin Cô, dân gian còn gọi là khoai sâm vì củ giống khoai lang.
“Cây này có hai nguồn gốc xuất xứ, thứ nhất ở vùng Trung Mỹ, nó được coi như một loại thực phẩm từ rất lâu rồi. Còn ở Việt Nam, cây này được du nhập từ vùng Tân Cương, Trung Quốc với tên Hoàng Sin Cô”, TS. BS Trương Thị Ngọc Lan nói.

Chỉ mang tính chất hỗ trợ điều trị
TS. BS Trương Thị Ngọc Lan khẳng định: “Đúng là củ sâm đất khá bổ dưỡng, có nhiều công trình nghiên cứu về hiệu quả sử dụng của cây này nhưng công dụng thật sự đang bị thần thánh hóa”.
Củ sâm đất chứa nhiều chất fructooligosaccharide, gọi tắt là FOS. Dưỡng chất này có lợi cho sức khỏe với 3 công dụng chính.
Thứ nhất, hỗ trợ điều trị bệnh ung thư đại tràng. Dưỡng chất này điều chỉnh được hệ thống vi khuẩn ở trong đường ruột, từ đó tăng cường hệ miễn dịch.
“Hệ thống đường ruột của con người có rất nhiều vi khuẩn. Những vi khuẩn này cung cấp một số chất miễn dịch và hỗ trợ tiêu hóa.
Sau khi chúng ta sử dụng các loại kháng sinh, ngoài việc diệt được vi khuẩn bệnh lý thì cũng diệt luôn các vi khuẩn đường ruột có lợi.
Vì vậy đa phần chúng ta sẽ bị rối loạn tiêu hóa sau khi sử dụng kháng sinh”, TS. BS Trương Thị Ngọc Lan cho biết.

Thứ hai, củ sâm đất có tác dụng hạ đường huyết khá rõ rệt trên thực nghiệm cũng như trên lâm sàng, hỗ trợ điều trị bệnh đái tháo đường.
Thứ ba, liên quan đến bệnh lý béo phì, loại củ này làm cho cơ thể mau no, đẩy nhanh quá trình bài tiết ra ngoài vì nó tăng nhu động ruột. Tác dụng phụ của nó gây rối loạn tiêu hóa, bệnh nhân dễ bị tiêu chảy…

Bác sĩ cũng đưa ra lời khuyên, nên sử dụng củ này càng sớm thì khả năng hấp thụ dinh dưỡng càng tốt, không nên nghe theo quảng cáo trên mạng rằng củ có thể được 3- 4 tháng, càng lâu càng ngọt.
“Khi chúng ta bị các bệnh lý như ung thư đại tràng, bệnh lý đái tháo đường hay béo phì thì tốt nhất vẫn nên có các bác sĩ khám và tư vấn để đưa ra một chế độ dinh dưỡng hợp lý cũng như một phương pháp điều trị hợp lý, bản thân cây sâm đất chỉ mang tính chất hỗ trợ điều trị”.
TS. BS Trương Thị Ngọc Lan khẳng định, có thể coi củ sâm đất như một thực phẩm hỗ trợ trong một số bệnh lý chứ không có công dụng chính trong điều trị bệnh.
Nhân đây bác sĩ Lan cũng cho biết thêm rằng việc bán các loại thực phẩm chức năng cho người Việt dễ hơn các nước khác rất nhiều. Lý do người Việt Nam quan niệm thực phẩm chức năng luôn an toàn. Có ăn hay uống vào cũng không hại gì.
“Phải khẳng định là không có thuốc nào chữa bách bệnh hết. Những người tiêu dùng của Việt Nam nên chú ý khi mình muốn sử dụng sản phẩm nào cho mục đích sức khỏe, tốt nhất vẫn nên tư vấn các nhà chuyên môn”, bác Sĩ Trương Thị Ngọc Lan đưa ra lời khuyên.

Nguồn: LÊ Nam/ Báo Thanh Niên

Xu hướng thừa cân béo phì đang tăng nhanh trên toàn thế giới và kéo theo hàng loạt bệnh lý khác. Vì thế điều trị giảm béo phì hết sức quan trọng.
Béo phì tăng nhanh
Bệnh béo phì đang là vấn đề rối loạn dinh dưỡng hàng đầu ở các nước trên thế giới. Ở các nước phát triển và đang phát triển số người thừa năng lượng nhiều hơn số người đói ăn. Khu vực Thái Bình Dương là nơi có nhiều người béo phì nhất thế giới, hơn 50% dân số mắc bệnh béo phì.
Trong đó, American Samoa, quốc đảo nằm ở Thái Bình Dương, phía Đông Nam Australia có tỷ lệ dân số mắc chứng béo phì nhiều nhất thế giới, với 75% số dân. Xếp vị trí thứ 2 và 3 là Nauru và quần đảo Cook ở Nam Thái Bình Dương với tỷ lệ 71% và 63% dân số, tỷ lệ dân số ở Mỹ bị béo phì 33%, theo sau là Anh và Australia với tỷ lệ 27%.
Nguyên nhân của bệnh béo phì là một quá trình tiến triển từ từ, bao gồm ảnh hưởng di truyền, môi trường, nội tiết, chuyển hóa, dinh dưỡng, văn hóa và các yếu tố tâm lý xã hội. Ở độ tuổi 20, chuyển hóa trong cơ thể đạt đỉnh. Sau đó chuyển hóa cơ bản tăng thêm 1% mỗi năm. Điều này có nghĩa là những người trẻ tuổi với cân nặng bình thường thì cứ 10 năm trọng lượng sẽ tăng thêm trung bình 3-4kg.
Tuy nhiên, nguy cơ tăng cân sẽ cao hơn ở những người ngay từ nhỏ đã thừa cân. Ước tính những người béo phì từ lúc nhỏ sau này thường tăng khoảng 1kg/năm. Các nghiên cứu sơ bộ chỉ ra rằng những người lớn tuổi cân nặng trung bình có xu hướng tăng cân liên tục tới khi 65 tuổi sau đó sẽ bắt đầu giảm dần.

Điều trị béo phì bằng hoạt động thể lực
Có nhiều phương pháp điều trị để giảm béo phì khác nhau, nhưng cuối cùng đều dựa trên nguyên tắc thiết lập quá trình cân bằng năng lượng, tức là hiệu số giữa năng lượng hấp thu vào cơ thể và năng lượng tiêu hao. Hoạt động thể lực kết hợp trong điều trị bệnh béo phì đã được đề xuất bởi hầu hết các tổ chức y tế lớn.
Hoạt động thể lực đối với bệnh nhân béo phì nhằm mục đích tăng cường khối cơ và do đó cải thiện mức độ chuyển hóa cơ bản. Khối lượng cơ lớn làm tăng mức độ tiêu hao năng lượng. Khối lượng cơ chỉ có thể tăng thông qua hoạt động thể lực, trong khi mô mỡ có thể tăng phân hủy thông qua việc duy trì sự tiêu thụ quá mức.
Việc tăng cường khối cơ thông qua hoạt động thể lực cũng giúp tăng chuyển hóa cơ bản, giúp kiểm soát cân nặng dễ dàng hơn. Việc giảm cân thành công thông qua hoạt động thể lực nhờ tác động vào 2 mặt, xóa bỏ rào cản về mặt tâm lý; cũng như nghiêm túc, kiên trì thực hiện các bài tập và không bỏ cuộc.
Luyện tập càng thường xuyên, tích cực và lâu dài thì tác động của hoạt động thể lực càng lớn. Khả năng luyện tập của mỗi người sẽ quyết định tình trạng sức khỏe có được cải thiện ổn định không.
Nghiên cứu gần đây của TS. Susan Votruba tại Đại học Wisconsin (Mỹ) chỉ ra rằng, các bài tập có tác động lên hệ thống trao đổi chất lớn hơn ta tưởng nhiều và sẽ làm tăng khả năng cơ thể dùng mỡ tạo năng lượng trong suốt thời gian còn lại trong ngày. Các tác giả còn cho rằng tập luyện như HIIT (High Intensity Interval Training) là phương pháp tập luyện cường độ cao ngắt quãng xen kẽ với các khoảng thời gian tập luyện cường độ thấp sẽ khiến cơ thể tiếp tục đốt mỡ với tỷ lệ lớn hơn.
Các nhà khoa học ở Đại học Kansas cũng đã hoàn thành một nghiên cứu về tác dụng của tập luyện và lượng calorie tiêu hao. Nghiên cứu thử nghiệm trên một nhóm người béo phì bằng cách tập luyện trong 6 tháng, liệu trình 5 ngày mỗi tuần, với 75% khả năng tối đa.
Kết quả, mặc dù những người tham gia thử nghiệm có khả năng vận động tăng dần, tổng lượng calorie mà họ tiêu thụ trong mỗi buổi tập không thay đổi nhiều. Tuy nhiên, nhóm người này vẫn tiếp tục giảm cân. Điều này do tác động tích lũy của những bài tập cường độ cao đã làm tăng tốc độ trao đổi chất kể cả khi được nghỉ ngơi.

Lợi ích của hoạt động thể lực
Hoạt động thể lực không chỉ nhằm điều trị béo phì, nâng cao sức khỏe mà còn ngăn ngừa, điều trị các bệnh khác. Hoạt động thể lực giúp làm giảm nguy cơ tử vong vì bệnh tim mạch, giảm nguy cơ tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn tâm thần và giảm cholesterol máu…
Ở các nước phát triển và đang phát triển, hoạt động thể lực đã và đang được áp dụng thành phương pháp kê đơn như một biện pháp điều trị hiệu quả các bệnh mãn tính không lây nhiễm (tim mạch, đái tháo đường, béo phì, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, loãng xương, nhược cơ…).
Không có 1 viên thuốc nào có thể điều trị được 10 loại bệnh cùng một lúc, nhưng hoạt động thể lực lại có nhiều tác dụng: Duy trì nồng độ đường máu ổn định; tăng cường chức năng của hệ tim mạch, hô hấp (chức năng của tim và phổi); tăng mật độ khoáng chất ở xương (dự phòng loãng xương); tăng độ đàn hồi của cơ; giảm cholesterol máu; giảm huyết áp tâm thu; kiểm soát cân nặng; tăng cảm giác thoải mái, loại bỏ stress; tăng chất lượng giấc ngủ; tăng sự giao lưu xã hội, chống trầm cảm.
Như vậy, tăng cường hoạt động thể lực trong phòng và điều trị bệnh béo phì nói riêng và bệnh không lây nhiễm nói chung đặc biệt phù hợp với điều kiện của Việt Nam. Tỷ lệ mắc các bệnh không lây nhiễm ở nước ta chiếm hơn 66% các ca mắc bệnh và đang có nguy cơ tăng cao; còn tỷ lệ tử vong chiếm tới 75% tổng số ca.
Ngày càng có nhiều bằng chứng khoa học chứng minh hoạt động thể lực thường xuyên sẽ là một trong những giải pháp giúp phòng tránh những bệnh không lây nhiễm và cả bệnh béo phì đang phổ biến hiện nay.

Theo: Tạp chí Sài Gòn Giải Phóng/BS.CK1 Nhâm Chấn Phát, Khoa dinh dưỡng, Viện Y dược học dân tộc TPHCM